Hoeksche Waards Landschap (HWL) pleit in een brief aan de Minister van Infrastructuur en Milieu en aan de Tweede Kamer voor een wettelijke regeling voor het beheer van bermen, oevers en dijktaluds. Dit beheer zou mede op de ontwikkeling van natuur gericht moeten worden. Dit naar Belgisch voorbeeld, waar al sinds 1984 een zogenaamd Bermbesluit geldt, dat overheden verplicht om bij het beheer ook natuurdoelen te dienen. Een dergelijke regeling geeft grote potenties voor natuur, maar ook de andere belangen worden er mee gediend. In een onderzoeksrapport brengt HWL deze belangen in beeld. De hoop is er op gericht dat dit rapport voor de Minister aanleiding is om een wettelijke regeling in te stellen.
Natuurlijke berm
Overal waar je kijkt zijn bermen. Groenstroken langs wegen en watergangen, taluds van dijken en sloten liggen als een fijnmazig netwerk over de Hoeksche Waard. De groen/blauwe dooradering van het landschap wordt het ook wel genoemd. Het gaat om vele honderden kilometers en een oppervlakte van meer dan 1000 hectare. Vergelijkbaar met de omvang van het eiland Tiengemeten.
De functie van deze groenstroken is heel goed te combineren met natuur. Hier liggen kansen om tegen de laagst mogelijke kosten iets voor de natuur te doen. Er is dan wel een ander beheer nodig. Met een beheer gericht op bloemrijk grasland krijgt de natuur in de Hoeksche Waard een enorme impuls.
Natuur
De natuur staat onder druk, ook in de Hoeksche Waard. Bloemrijke graslanden behoren tot de zwaarst getroffen gebieden. Planten en dieren die in dergelijke graslanden thuishoren verdwijnen in rap tempo uit ons land. Bloemrijke graslanden zijn er in verschillende soorten, onder andere afhankelijk van de grondsoort en de beschikbaarheid van water. Door bemesting en ontwatering zijn de bloemrijke graslanden bijna geheel verdwenen, maar er zijn kansen voor graslanden die geen productiefunctie hebben, zoals wegbermen, dijktaluds en oevers van watergangen. Hoekschewaards Landschap heeft zo’n veertig jaar ervaring in het beheren van dijktaluds en kreekoevers. Hierdoor is aangetoond dat met een goed beheer ook in de Hoeksche Waard schitterende resultaten kunnen worden geboekt. Plantensoorten als margriet, agrimonie, aardaker, rolklaver maar ook zeldzaamheden als brede orchis, moeraswespenorchis en parnassia kwamen terug. Vlinders, hommels, bijen en andere insecten profiteren hier direct van. Dat geldt ook voor vogels en zoogdieren. Een op bloemrijk grasland gericht beheer van het gehele netwerk van wegbermen, dijktaluds en oevers van watergangen zou dan ook een enorme impuls voor de natuur in de Hoeksche Waard betekenen.
Landbouw
Grootschalige akkerbouw is karakteristiek voor het landschap in de Hoeksche Waard. Op de akkers worden onder andere granen, aardappelen en bieten geteeld. Grote oppervlakten van eenzelfde gewas zijn kwetsbaar voor plagen. Als in zo’n monocultuur bladluizen terecht komen, dan kunnen deze zich zonder belemmering explosief vermeerderen. In korte tijd kan er grote schade aan het gewas ontstaan. Dit moet bestreden worden en gebruikelijk is dat een chemische bestrijding wordt toegepast. Dat het ook anders kan hebben boeren in de Hoeksche Waard aangetoond. Door gebruik te maken van de natuur kunnen plagen worden onderdrukt. Natuurlijke vijanden van de bladluis, zoals zweefvliegen, spinnen, lieveheersbeestjes en allerlei andere dieren kunnen helpen de plagen te beperken.
In de Hoeksche Waard hebben boeren op praktijkschaal jarenlang gewerkt met natuurlijke plaagonderdrukking. Dit werd begeleid met wetenschappelijk onderzoek en het werkt. Er is minder chemische bestrijding nodig tegen bladluis. Om een goed niveau van natuurlijke plaagonderdrukking te bereiken is het wel nodig om in de omgeving van de akkers natuurlijke stroken te hebben. Deze moeten bloemrijk zijn om de plaagbestrijders van aanvullend voedsel in de vorm van nectar en stuifmeel te voorzien. Ook moet er een wat hoger opgaande vegetatie zijn, om schuilgelegenheid te bieden in tijden van hitte of kou.
Onderzoek toont dan ook aan dat bloemrijke bermen van groot belang zijn voor natuurlijke plaagonderdrukking in de landbouw. Hiermee kan een stap gezet worden naar duurzamere landbouw. Vermindering van het gebruik van bestrijdingsmiddelen is ook positief voor de waterkwaliteit.
Bijen
De honingbij is historisch gezien het oudste landbouwhuisdier in ons land. Het insect leeft in volken met een sterke sociale structuur en is het merendeel van het jaar actief. Honingbijen bestuiven gewassen en vervullen daarmee een essentiële rol in onze voedselketen. Ze zijn dus maatschappelijk van groot belang. De jaarlijkse opbrengst in de land- en tuinbouwsector, direct gerelateerd aan honingbijen, bedraagt meer dan € 750 miljoen.Honingbijen dragen daarnaast in hoge mate bij aan de biodiversiteit in de natuur. Ze staan garant voor de bestuiving van wilde planten, waardoor er een gevarieerd zadenmenu is voor vogels en kleine zoogdieren. Het menu voor honingbijen, nectar en stuifmeel, neemt in ons land echter steeds verder af door monoculturen in de landbouw en het ontbreken van bloeiende planten in het landschap. De Nederlandse Bijenhouders Vereniging vraagt dan ook de aandacht van gemeenten, provincies, rijk en waterschappen voor het belang van bloeiende bermen. Bijen en bloemen vormen een onverbrekelijke eenheid: als er geen bloemen zijn, dan zijn er ook geen bijen of als er geen bijen zijn, dan zijn er ook geen bloemen. Bloemrijke wegbermen, dijktaluds en oevers van kreken en andere watergangen dragen bij aan de instandhouding van de honingbij. De vele wilde bijensoorten in ons zullen hier ook van profiteren.
Energie en klimaat
Koolzuurgas ofwel CO2 komt vrij in de lucht bij alle mogelijke verbrandingsprocessen. Voorbeelden zijn automotoren en de ademhaling van mens en dier. Groene planten doen het omgekeerde. Dit proces heet fotosynthese. Ze nemen CO2 op uit de lucht en zetten dit om in plantenmateriaal. De koolstof wordt daarmee vastgelegd in blad, stengels, takken etc. CO2 is op zichzelf geen probleem. Het is een schoon gas dat in de buitenlucht thuishoort. Het probleem is de hoeveelheid die vooral westerse samenlevingen uitstoten en de snelheid waarmee hierdoor de samenstelling van de buitenlucht verandert. CO2 veroorzaakt een broeikas effect in onze dampkring met opwarming en verandering van het klimaat als gevolg.
Wereldwijd is beleid ontwikkeld om de uitstoot van broeikasgassen te beperken. Burgers, bedrijven en ook overheden raken steeds meer overtuigd van de urgentie van het probleem en komen tot maatregelen. Nuttig gebruik van de in planten vastgelegde koolstof in bermen is een stap naar een duurzamer samenleving. Bij vergisting wordt het maaisel onder zuurstofloze omstandigheden omgezet in biogas. Er blijft een restproduct digestaat over. Dit kan als meststof gebruikt worden in de landbouw.De hoeveelheid biogas die de Hoekschewaards bermen per jaar opleveren is minimaal 280.000 m3 en de hoeveelheid vermeden CO2 uitstoot zou 560 ton bedragen.
Beheer
Maaien met een klepelmaaier, zoals nu gebruikelijk, is voor biodiversiteit de slechtst denkbare manier van maaien. Het plantenmateriaal wordt vermalen en blijft als een rottende laag afval op de bodem achter. Dierlijk leven in de vorm van eieren, poppen, rupsen van insecten en andere dieren die zich niet snel genoeg uit de voeten kunnen maken, worden mee vermalen. Dat geldt ook voor aanwezig zwerfvuil. Inzet van de klepelmaaier moet dan ook zoveel als mogelijk worden vermeden. Het maaisel moet worden afgevoerd. Maaisel dat blijft liggen heeft een bemestende werking op de bodem. Dat is negatief voor biodiversiteit. Er ontstaat op den duur een monotone ruigte begroeiing met weinig variatie aan planten en diersoorten. Bij de afvoer van maaisel gebeurt het tegenovergestelde. Er komen meer bloeiende planten en een rijker insectenleven. Maaisel gebruiken als grondstof voor andere processen, zoals bijvoorbeeld de productie van biogas leidt tot een duurzamer samenleving. Onderzoek wijst uit dat de maatschappelijke baten van een meer op biodiversiteit gericht beheer van de wegbermen, dijktaluds en oevers van kreken en andere watergangen ongeveer tweemaal zo hoog zijn als de kosten.
Het onderzoeksrapport Natuurlijke berm geeft energie is HIER te vinden.
Persbericht HWL
Elke avond op de hoogte van het laatste nieuws uit de Hoeksche Waard? Schrijf je dan hier in voor onze gratis nieuwsbrief.
